Waterspeelplaats Leeuwarden bij iedereen geliefd

De kinderen van nu kunnen in de Potmarge hun fantasie alle ruimte geven. De waterspeelplaats is geliefd, maar vindt niet zomaar navolging.

Waterspeelplaats is geliefd

Ontwerper Johan Aaij kreeg op bewonersavonden in Leeuwarden vaak dezelfde vraag: “Kunnen wij ook niet zo’n leuke waterspeelplaats krijgen in de wijk als in de Potmarge?” De door hem ontworpen waterspeelplaats in het stadsriviertje is geliefd. Ouders houden er soms verjaardagsfeestjes voor kun kinderen en er wordt volop gespeeld, geklauterd en gebadderd.

Maar vreemd genoeg niet op deze zonnige, warme namiddag in augustus. Twee jochies van een jaar of zeven trekken zich op een houten balk naar het eilandje in de waterspeelplaats. Zij zijn de enigen. Waarom het er niet veel drukker is? “Het water is vies”, weet de een. “Anders waren er veel meer kinderen.” Maar dat kan onmogelijk, stelt Agnes Bruins van de gemeente Leeuwarden. “Tussen april en oktober meet het Friese waterschap de kwaliteit eens in de twee weken. Het water is dus schoon. De waterkwaliteit moet voldoen aan dezelfde eisen die de provincie Friesland aan zwemwater stelt.” Johan Aaij moet ook gissen. “Het is zomervakantie en misschien zijn veel kinderen weg. Je weet het soms toch niet waarom het op de ene dag druk is en de andere niet. Feit is dat de waterspeelplaats volop wordt gebruikt.”

Stadstuin

De waterspeelplaats ligt in de Potmarge, een eeuwenoude bochtige waterloop, die door het zuidelijk deel van de Friese hoofdstad slingert. Hij is omzoomd door hoog opgeschoten riet en wilgenroosjes.

Het riviertje de Potmarge is deels een rijksmonument en vormt een bijzonder natuurgebied. Toen er in 2003 een rioolpersleiding moest worden aangelegd, greep de gemeente dit aan om natuur en recreatie meer ruimte te geven. Langs de verlaagde, natuurvriendelijke oevers werden nieuwe plasdrasgebieden en groene lobben aangelegd. Er kwamen bruggetjes, aanlegsteigers, visplaatsen en fiets- en wandelroutes. Het was een wens van de bewoners van de omliggende wijken dat er in dit waterrijke natuurgebied een waterspeelplaats kwam, vertelt Johan Aaij. “Samen met hen heb ik schetsen gemaakt. Ik werd gevoed door de wijk, want die wilde geen speeltuin, vanwege mogelijke overlast, maar een ingetogen en heel natuurlijke waterspeelplek. En dat is het ook geworden: een mooie waterspeelplaats in een natuurlijke sfeer, dicht bij de stad.”

De waterplek ligt op een groene lob en is onderdeel van een ontwikkelde stadstuin. Daarin staan nog diverse fruitbomen uit de tijd dat er fruittelers en groentekwekers woonden. De waterspeelplaats werd in 2004 in gebruik genomen.

Fantasie

Aaij ging bij zijn ontwerp uit van zijn eigen jeugd. “Als kind speelde je met zand, vlotjes of je wilde een eiland veroveren.” De waterspeelplaats bestaat uit een natuurlijke vijver met in het midden een eilandje (zandspeelplaats) en een klimtoren. Het eilandje is te bereiken via een wiebelende vlonder, een overspanning (kabel) over het water of een 'trekbrug'. Kinderen die 'proefjes' willen doen, kunnen met stokjes of takjes in de watervalbrug de waterstroom afsluiten of sturen. Agnes Bruins van de gemeente Leeuwarden: ”Vooral de combinatie van water, groen en spel vind ik leuk. Het informele spelen zit er heel duidelijk in. Kinderen kunnen er hun fantasie uitleven, in het zand graven, torentjes bouwen, maar ook hun grenzen leren kennen op de speeltoestellen. Of ze kunnen in het gras liggen, want rondom de vijver is een glooiend grasveld.”

Pomp

Een waterspeelplaats vereist schoon water. Vers water wordt minimaal twee keer per etmaal via een pomp uit het riviertje de Potmarge aangevoerd en gaat via een watervaloversteekplaats (stuw) de vijver in. Als er te veel poepbacteriën van watervogels in het water zitten gaat de waterspeelplaats dicht. In het verleden is dit enkele malen voorgekomen, maar de laatste jaren niet meer, aldus Bruins. Overigens is de zuiverheid van het water van de Potmarge sterk verbeterd. In vijf jaar tijd is die van 20 centimeter doorzichtigheid naar 1,20 meter gegaan, vertelt Agnes Bruins. De vijver wordt elk jaar leeggepompt en schoongemaakt, waarna er vers zand in wordt gestort. Ook wordt een deel van de begroeiing weggehaald, zodat het water zichtbaar blijft. Om te voorkomen dat het riet gaat woekeren zijn er antiwortelschermen op het eiland geplaatst.

Twee keer jaar worden de speelattributen geïnspecteerd en worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd.

Draaicarrousel

De onderhoudskosten van de waterspeelplaats bedragen ongeveer 7.500 euro per jaar. “Het onderhoud van een waterspeelplaats is duur”, aldus Agnes Bruins. Dat is een van de redenen dat Leeuwarden er niet meer heeft aangelegd, hoe graag bewoners het ook wilden.

In de stad zelf zijn wel kleinere waterspeelplekken aangelegd. Zo maakten in een speeltuin in de Oranjewijk een draaicarrousel en een fitnessapparaat plaats voor een watertafel: een object van tafels en goten waar doorheen water stroomt. Die werd overigens door de bewonersvereniging betaald.

In de Vrijheidswijk werd enkele jaren geleden een zandstrandje aangelegd en in woonwijk Vlietzone werd een speeltuin, die altijd te nat was, omgetoverd tot waterspeelplaats. “Drainage hielp er niet en een probleem hebben we als een kans gezien”, vertelt Aaij. “We hebben de speelplek uitgegraven, er water in gebracht en er houten speeltoestellen op gezet.” Ook dit werd samen met de bewoners gerealiseerd. “Bewoners en gemeente moeten ergens samen de schouders onder zetten’ meent hij. “Als er geen draagvlak in de wijk is, moet je niet beginnen aan een waterspeelplaats. Bewoners zijn zelf medeverantwoordelijk voor hoe de plek erbij blijft liggen.” Voor de Potmarge is een uitgebreid beheerplan opgesteld. Belangrijk, meent de ontwerper. “Voor een waterspeelplaats moeten onderhoud en beheer zijn geborgd, ook financieel”, adviseert hij andere gemeenten. “Want het ontwerpen van een waterspeelplaats is niet zo  moeilijk, maar om iedereen enthousiast te houden wel.”\

Dit artikel verschijnt in het nieuwe nummer van BuitenSpelen. Deze editie is binnenkort te downloaden in onze bibliotheek.

Auteur: Karin de Mik