Omgevingswet biedt kansen voor buitenspelen
"De Omgevingswet daagt ons, professionals die werken aan de leefomgeving, uit om vroegtijdig de samenwerking op te zoeken met elkaar. In de praktijk zie je dat veel ruimtelijke sectoren, zoals milieu, water, ruimtelijke ordening, infrastructuur, veelal afzonderlijk opereren. Het zijn specialistische vakgebieden met eigen regels, besluiten, planvormen, kennis, taken en verantwoordelijkheden.
Bij het beheer of de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving komen deze thema’s echter samen en dient men belangen en plannen op elkaar af te stemmen. Wanneer iedereen vasthoudt aan het eigen belang dan is het vinden van een gezamenlijke oplossing moeilijk. Het centraal stellen van opgaven die in de fysieke leefomgeving spelen, zoals klimaatadaptatie of de energietransitie, biedt wel ruimte voor afstemming en samenhang. Dit klinkt eenvoudig, maar vraagt heel wat van professionals die gewend zijn om meer zelfstandig te opereren."
Wat vind jij de belangrijkste winstpunten van de Omgevingswet?
"Naast de andere manier van werken is een groot winstpunt de toenemende afwegingsruimte voor maatwerk. Ruimtelijke opgaven en dynamiek binnen Nederland verschillen behoorlijk. De Omgevingswet biedt meer ruimte om met lokale en regionale verschillen om te gaan. In sommige gebieden wil je meer rechtszekerheid, in andere gebieden meer flexibiliteit. Dit vraagt van professionals ook om vertrouwen, in elkaar en in andere belanghebbenden."
Wat zijn de risico’s van de Omgevingswet?
"Op het eerste gezicht verandert er heel veel met de komst van de Omgevingswet. De daadwerkelijke impact is echter grotendeels afhankelijk van de mensen die ermee aan de slag moeten. Het gevaar is dat de uitvoering terugvalt in de oude modus en niet inzet op de nieuwe manier van (samen)werken. Dit wordt ook in de hand gewerkt door de opzet van de wet. In het ontwikkelproces is veel aandacht besteed aan de technisch-inhoudelijke kant van de Omgevingswet (de regels, besluiten, etcetera) maar minder aan de nieuwe manier van denken en werken, terwijl de uitdaging hier juist het grootst is."
Stimuleert de Omgevingswet participatie?
"De Omgevingswet stimuleert samenwerking tussen stakeholders: markt, overheid, maatschappij. Enerzijds omdat dit leidt tot betere plannen en besluiten, anderzijds om bezwaar- en beroepsprocedures te verminderen. De wijze waarop dit moet plaatsvinden, is niet voorgeschreven en wordt aan de praktijk zelf overgelaten."
Biedt de Omgevingswet meer kansen voor buitenspelen?
"In theorie draagt de Omgevingswet eraan bij om alle belangen in de fysieke leefomgeving beter mee te nemen in de plan- en besluitvorming. In de praktijk is de fysieke leefomgeving in Nederland zo complex dat dit speelveld moeilijk te overzien is.
Er zullen altijd ‘winnaars’ en ‘verliezers’ blijven. Het is dus ook niet vanzelfsprekend dat een belang zoals ‘spelen’ goed wordt meegenomen. Uitdaging aan de professionals die met dit thema bezig zijn is om de touwtjes zelf in handen te nemen, belangen te concretiseren, het gesprek aan te gaan met medegebruikers van de ruimte, kortom: jezelf te profileren binnen het speelveld."
Welke ruimte bieden de nieuwe instrumenten om deze belangen te concretiseren en te formaliseren?
"Met enkele instrumenten, zoals de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan, wordt momenteel druk geoefend en geëxperimenteerd. De Omgevingsvisie is een integrale ruimtelijke visie op de leefomgeving, breder dus dan de ruimtelijke structuurvisie zoals we die nu kennen. Wanneer een onderwerp op de agenda van de Omgevingsvisie staat, leidt dit tot bewustwording en een grotere kans dat het wordt meegenomen in de plan- en besluitvorming.
Dit kan zich bijvoorbeeld uiteindelijk vertalen in concrete regels en voorschriften op het gebied van spelen in het Omgevingsplan. Het Omgevingsplan vervangt het bestemmingsplan, met dit verschil dat je meer kunt regelen en vastleggen in het Omgevingsplan, ook op het gebied van spelen. Wat je regelt is aan jezelf om te bepalen, maar wel in samenhang met alle andere aspecten van ‘spelen’ in de leefomgeving."
Participatie verloopt niet altijd soepel, zeker niet als het gaat om jongeren. Hoe organiseer je een succesvol participatietraject?
"Jongeren (en dan met name onder de jaar) zijn een bijzondere doelgroep, waarschijnlijk omdat zij hun directe belang in de leefomgeving niet goed inzien en begrijpen wat er allemaal speelt. Deze onbevangenheid biedt tegelijkertijd juist veel ruimte voor creatieve oplossingen.
Participatie zou op lokaal niveau georganiseerd kunnen worden bijvoorbeeld via scholen (denk aan bestaande initiatieven als de Geoweek) en buurthuizen, waarbij aan de hand van concrete ruimtelijke vraagstukken, waar jongeren een belang bij hebben, hun betrokkenheid wordt gezocht. Organiseer dit op een wijze die voor jongeren aansprekend is, dus geen ‘bewonersavond’- achtige constructies met presentaties, koffie en thee, maar door bijvoorbeeld in interactieve workshops aan de slag te gaan met ontwerpen van de ruimte, of het zien van dwarsverbanden. App’s/Serious Games, zoals Buurtje Bouwen, kunnen hierbij helpen. Maar niet alleen jongeren moeten geactiveerd. Met de nieuwe Omgevingswet moet alle belanghebbenden aan de slag!
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Cécile van Oppen tweede keynote Circulaire Openbare Ruimte Congres
31 mei 2022Cécile van Oppen, oprichter van adviesbureau Copper8 en lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, komt…
"Alles uit de kast om in 2030 volledig circulair te opereren"
19 mei 2022KSP heeft een valdempende ondergrond ontwikkeld welke volledig circulair is. “Het gaat om het Playgrass-…
Speeltoestellen hergebruiken met speciaal ingerichte marktplaats
12 mei 2022Marktplaats, wie kent het niet? Goed voor de portemonnee, goed voor de planeet en niet alleen leuk voor het…
Alle speelterreinen in Almere worden circulair
9 mei 2022Almere gaat de komende jaren alle speelterreinen binnen de gemeente omvormen tot circulaire speellandschappen.…
Goed en veilig spelen: wie is waarvoor verantwoordelijk?
4 mei 2022Iedereen kan spelen in speeltuin in Zwolse wijk Dieze-Oost
2 mei 2022Een kale zandvlakte met een paar speeltoestellen erop. Dat is in een notendop hoe de oude speelplek naast de…
BOERplay vertaalt circulariteit naar de praktijk
7 apr 2022“Onze kernactiviteit is het ontwerpen en realiseren van duurzame en uitdagende speelplekken. We richten de…
Inspectie van speelplekken: de balans tussen veilige speelruimte en inspectiekosten
4 apr 2022Wij krijgen regelmatig vragen van gemeenten over de inspectiefrequentie en wat vanuit het oogpunt van…
Reactie toevoegen