Column Froukje Hajer: Goud voor IPA!

Alle kinderen spelen, ook als ze opgroeien  in oorlogsgebieden, natuurrampen, of in landen waar miljoenen kinderen uitgebuit worden via kinderarbeid.  En armoede  - ook al is het niet vergelijkbaar – heeft ook in Westerse landen impact op de condities waaronder kinderen opgroeien, ‘en kunnen spelen.  Afrikaanse of Aziatische landen zijn blij met felgekleurd plastic speelequipment, terwijl spelspecialistenuit westerse landen het spelen in de modder propageren. Hoe groot kunnen tegenstellingen zijn?

Overeenkomsten tussen alle landen is, dat het spel van kinderen niet vanzelfsprekend is, en gezien wordt als middel tot iets anders: leren, gezondheid, en voorkomen van ongewenst gedrag. Dat ouders de speelkansen van hun kinderen bepalen…. Dat ruimte alleen niet voldoende is, maar wel de allereerste voorwaarde: SPACE betekent zowel fysieke als sociale ruimte! De neiging van volwassenen om de kindertijd te programmeren, in te richten, onder toezicht te stellen, en de speelmogelijkheden van kinderen te bepalen. Laten we vooral de benefits van het spelen meten, dan pas besteden we er tijd en geld aan. Een bekend verhaal. Een hardnekkig probleem, zeker in een tijd waarin het economisch niet meezit. Veel mensen verloren hun werk, ook in de spelsector, maar de ‘believers’ zijn niet klein te krijgen, en kinderen zullen altijd blijven spelen….. En het Kinderrechtenverdrag biedt een juridisch kader…. In ‘alle rechten, vastgelegd in dit VNverdrag is spelen een onderdeel. Niet alleen in artikel 31!  Daarover meer in het september nummer!

Maar waarom staat bijna nergens in curricula van scholen, nota’s van overheid en organisaties het belang van spelen als onderdeel benoemd? Waarom is spelen altijd het sluitstuk van de begroting? Spelen…. Dat doen kinderen toch gewoon?.... Helaas is dat dus niet meer het geval. Verspreiden van het PLAYVIRUS, daar gaat het om. Laten we gewoon weer over SPELEN spreken, in alle sectoren die kinderen raken.  Het belang van het spel voor de samenleving is ondergewaardeerd.
Professionals uit allerlei sectoren, vanuit stedebouw, ruimtelijke planning, playworkers (vanuit avonturenspeeltuinen, kinderwerk en speeltuinwerk), ziekenhuizen, early childhood education, onderzoekers van vele Universiteiten presenteren resultaten en bevindingen van projecten en wisselen lessons learned en resultaten uit.

Een paar opvallende zaken in verschillende workshops: (een eerste greep, met dank aan andere Nederlandse deelnemer Dirk Vermeulen van Speelruimte)
-    Het terugclaimen van de straat, het belang van speelruimte dicht bij huis kwam in verschillende presentaties aan de orde. Zo werd in Cardiff met een cameraatje verstopt achter op de verkeersborden het gebruik van straten door kinderen geanalyseerd.  Belangrijk hierbij is het aantal waargenomen kinderen af tezetten tegen aantal kinderen dat in een straat woont.
-    Kinderen willen zelf niet meer buitenspelen op straat omdat iedereen zegt dat het gevaarlijk is. De vraag is daarbij wel in hoeverre dit aspect ook sociaal cultureel bepaald is. Maar dit aspect is voor kinderen van groter belang dan de verkeersintensiteit.
-    Woonerven blijken nog altijd een goed concept, evenals  verkeersmaatregelen, zoals,
-    Een budget voor bewoners om de straat op te knappen verbetert de verkeersveiligheid ‘en de speelgelegenheid. Deze doe-het-zelf-projecten schilderden bewoners patronen op de straat, en brachten met kleine elementen snelheidsbeperkende maatregelen aan.
-    Zonder het vrije gebruik van straten waren the Beatles er niet geweest vertelde een van de onderzoekers…. de jongens vonden elkaar fietsend door de buurt.
-    Uit een studie van London Play: iedereen tussen de 30 en 60 kan verhalen vertellen over verhalen op straat, tegelijk zijn ze – als ouders - nu de belangrijkste belemmerende factor waardoor hun kinderen niet buiten spelen. (stranger-danger)
Dat je niets leert van zomaar spelen, is een algemeen heersende opvatting, terwijl alle volwassenen als ervaringsdeskundigen vergeten lijken te zijn wat spel voor hen betekende als kind!

INTERESSANT voor NL,  blijft de 30-15 km zone en het woonerfconcept. Evaluatieonderzoek van dit soort maatregelen en concepten blijven belangrijk: welk effect hebben ze op het spel van kinderen? Helaas is slechts weinig evaluatieonderzoek beschikbaar. In de jaren 80 onderzocht in Tilburg (J.van Andel) en bleek belangrijkste bijdrage aan buitenspeelgedrag. In Engeland worden nu zgn Homezones en 15 km zones gepropageerd. We hebben deze kennis in NL al 20 jaar maar handelen niet naar.
Reclaim space in the street… hoe doen we dat dan? (afsluiten, feestje, verkeersveiligheid, locale ingrepen door bewoners…… tapijt met verf, plantenbakken, visuele versmallingen: daarna werd er zachter gereden. In de wetgeving  in Engeland staat nog steeds een regel dat straten kunnen worden afgesloten om te spelen. (men heeft bij een juridische kwestie, tegen een spelproject ontdekt dat de verkeerswetgeving nog een oud artikel bevat dat daartoe ‘even moet worden afgestoft’. Hebben we dat soort oude artikelen ook ergens in de Nederlandse wetgeving?

Wordt vervolgd. Tijd voor de anniversary-party!

Froukje Hajer, Cardiff, 6 juli 2011