Skills Garden: veelzijdig bewegen, sporten en spelen

Een mooi voorbeeld van een gemeente die deze trends signaleert en een omslag naar kwaliteit maakt, is gemeente Almere. In 2019 opende Almere in Almere Haven een Skills Garden, een beweegvriendelijke openbare ruimte voor alle leeftijden. Om veelzijdig te sporten, te spelen, bewegen en ontmoeten. En dit op basis van het Athletic Skills Model (ASM). Het succes in Almere trok veel aandacht, en kreeg veel navolging.” Dat zegt Martijn Postuma van ASM. 

Schot in de roos 
Martijn werkte bij gemeente Almere waar hij met een aantal collega’s verantwoordelijk was voor de opbouw van het Almere Kenniscentrum Talent (AKT). In die functie kwam hij in aanraking met het Athletic Skills Model. Een schot in de roos: “Binnen dit model staat veelzijdig bewegen centraal. En ASM geeft daarbij handreikingen om veelzijdige beweegfaciliteiten te ontwerpen die jong en oud inspireren om, bijna als vanzelf, en zonder barrières, te gaan sporten, spelen en elkaar te ontmoeten.”  

Geïntegreerde omgeving voor iedereen  
Skills Gardens zijn geschikt voor veel doelgroepen: mensen met en zonder beperking, jeugd, adolescenten, volwassenen en senioren die georganiseerd of ongeorganiseerd bewegen. “Groepen vanuit scholen, sportverenigingen, brandweer, politie, gezondheidscentra, buurtsportcoaches en mantelzorgers kunnen hier terecht om hun trainingen of beweegprogramma’s uit te voeren. Skills Garden is daarmee een nieuw concept en écht een geïntegreerde omgeving voor iedereen.”  

Maatwerk 
Skills Gardens zijn er in verschillende varianten. “Op hoofdlijnen kan men kiezen voor de urban variant, nature variant en hybride variant. Maar de kern, het ASM als onderligger voor bewegen, blijft daarin steeds hetzelfde. Alleen de wijze waarop je dit een plek geeft in de (openbare) ruimte kan variëren. Daarbij is een Skills Garden altijd maatwerk. We combineren een visie op bewegen met de lokale context en specifieke wensen. Daaruit rolt dan de meest optimale variant van de Skills Garden voor dat gebied.”  

Schijf van 10!  
Martijn: “Om veelzijdig bewegen naar de praktijk te vertalen ontwikkelde ASM de Schijf van 10!. Deze bestaat uit tien grondvormen van bewegen. De grondvormen zijn gezamenlijk belangrijk voor een optimale motorische ontwikkeling voor iedereen. De Schijf van 10! is tevens leidraad voor de inrichting van de sportieve binnen- en buitenruimte.”  

Projecten 
Op basis van de Schijf van 10! realiseerde ASM op diverse plaatsen in het land Skills Gardens. De eerste was die van het Prinses Maxima Centrum in Utrecht, geopend in 2018. Gevolgd door de Skills Garden in Almere, de eerste die openbaar toegankelijk was voor iedereen. Martijn: “Met name de opening van Almere heeft ervoor gezorgd dat de bekendheid van de Skills Garden een hoge vlucht nam. Op dit moment zijn we aan het bouwen in Veendam, Den Haag (op twee plekken) en in Haarlem, voor de Hogeschool InHolland. Deze projecten worden nog dit jaar, en in het voorjaar 2022, opgeleverd.”  

Eigen verhaal 
Het portfolio doorbladerend constateert Martijn: “Elke Skills Garden is uniek en heeft zijn eigen verhaal. De Skills Garden in Veendam is bijzonder omdat het deel uitmaakt van een grote herontwikkeling van de plek waar de roemruchte voetbalclub BV Veendam aan de Langeleegte haar wedstrijden speelde. De Skills Graden ligt hier midden op het sportpark, tussen andere sportfaciliteiten, naast een middelbare school van 2.000 leerlingen, en eigenlijk midden in de stad. Dat is ook het geval met de Skills Garden in de Haagsche Schilderswijk. Letterlijk tussen de woningen in en aansluitend op de achtertuinen van wijkbewoners. De Skills Garden van de Hogeschool InHolland in Haarlem, de eerste die in een onderwijssetting wordt gerealiseerd, staat wat verder weg van een dichte stedelijke setting, maar is straks het centrale punt voor de studenten. Zo hebben alle Skills Gardens hun eigen verhaal.”  

Samenwerking 
“De Skills Garden maken we samen. Samen met de opdrachtgever (meestal een lokale overheid) en stakeholders gaan we aan de slag.” Ook zijn er nauwe banden met marktpartijen, zoals KSP in Lelystad. Joost Sweep, directeur van KSP: “Ik zeg wel eens: KSP is het technische geweten van ASM. Zoals Martijn al aangaf gaat het bij Skills Garden om maatwerk. Aan de ene kant heb je de wensen van de opdrachtgever en aan de andere kant de bijzondere eigenschappen van de locatie. Die twee moeten matchen.  En dan wordt er een beroep gedaan op onze expertise. Kan dit ontwerp op die plek gerealiseerd worden? Een voorbeeld. In een ontwerp was een heuvel opgenomen. Krijg je de vraag: hoe zit het met de grondzetting? Dat zoeken wij dan uit. Net zoals veel voorkomende vragen over afwatering, drainage en dergelijke. Als specialist in ondergronden en uitvoering (en beheer) van speelplekken hebben wij de expertise in huis. De taakverdeling is simpel. Waar ASM sterk is in het ontwerp, kijken wij naar de maakbaarheid. Is het ontwerp technisch uitvoerbaar? Wij zijn met onze technische expertise in dat opzicht een perfecte sparringpartner van ASM, en dat werkt uitstekend, eerder in Almere-Haven en bij de aanleg van Skills Gardens elders in het land, zoals nu ook weer in Veendam op de Langeleegte.”  

Uitvoering 
KSP kijkt niet alleen naar de maakbaarheid van ontwerpen, maar is ook verantwoordelijk voor de uitvoering. Een complexe klus, want ASM maakt heel veel gebruik van kleuren, van patronen, van belijningen – en KSP moet zorgen dat dat veelkleurige mozaïek conform ontwerp wordt voorbereid en uitgevoerd.  

Padelbouw 
De banden met ASM zijn in 2020 door KSP nauwer aangehaald. Joost legt uit: “Padelbouw, een zusterbedrijf van KSP, en in Nederland een ervaren bouwer van padelbanen, werkt samen met ASM. Met ASM hebben we een nieuwe invulling gegeven aan de traditionele padelbaan. Dit resulteerde in PLAYCE© Padel. In lijn met het ASM gedachtengoed stimuleert dit concept veelzijdig bewegen en sporten die veel verder gaan dan het beweegpatroon van een padelspeler.” De eerste PLAYCE© Padel is inmiddels gerealiseerd. Martijn: “In Schiedam is een racketsportcentrum heringericht, door de nieuwe eigenaren, oud-vakdocenten, met een ASM-opleiding. Ze wilden in dit complex een aantal binnenbanen vervangen door padelbanen. Vanuit ASM waren wij op dat moment ook bezig met een vertaalslag naar padelbanen. Dat kwam daar samen en zo is in Schiedam de eerste PLAYCE© Padel ontstaan, en gerealiseerd door Padelbouw. Het racketsportcentrum maakt daarmee een hele bewuste keuze voor veelzijdig bewegen en sporten. Op de baan zijn meerdere spelvormen mogelijk voor meerder doelgroepen. Het net is in hoogte verstelbaar en de (kleur)figuraties in de vloer zijn te gebruiken voor creatieve oefenvormen.” 

KNVB campus 
Joost: “Naast de indoor locatie in Schiedam hebben we met Padelbouw ook een outdoor PLAYCE Padel© gemaakt, bij de KNVB campus in Zeist. Hier zijn twee PLAYCE© Padel banen gerealiseerd voor de voetballers van Oranje. Net als op de padelbaan in Schiedam kunnen ook hier verschillende spelvormen worden gespeeld, zoals voetvolley, volleybal of badminton. De twee banen in Zeist zijn nieuwbouw, In Schiedam gaat het om verbouw. Maar het resultaat blijft gelijk: het creëren van beweegfaciliteiten die jong en oud inspireren om veelzijdig te bewegen en te sporten.” 

Dit artikel is verschenen in BuitenSpelen 04/2021. Lees meer van BuitenSpelen in onze digitale bibliotheek.